هم سنجی تأثیر زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان با درمانگری سیستمی مسئله مدار در تعارض زناشویی همسران مردان تحت درمان وابستگی به مواد

نقدی, هادی; حاتمی, محمد; کیامنش, علیرضا; نوابی نژاد, شکوه

doi:10.22034/fcp.0621.48681

هم سنجی تأثیر زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان با درمانگری سیستمی مسئله مدار در تعارض زناشویی همسران مردان تحت درمان وابستگی به مواد

نوع مقاله : پژوهش اصیل

نویسندگان

¹ دکتری مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

² دانشیار گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

³ استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

⁴ استاد گروه مشاوره، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

10.22034/fcp.0621.48681

چکیده

کاهش تعارض زناشویی زوجین در روند درمان اختلال وابستگی به مواد می‌تواند عاملی کارساز برای تداوم مداخله و عدم ریزش به شمار آورده شود. این پژوهش با هدف هم سنجی اثربخشی زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان و زوج‌درمانی سیستمی مسئله مدار بر کاهش تعارض زناشویی همسران مردان تحت درمان وابستگی به مواد انجام گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح آن پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری دربرگیرنده 32 زن و شوهر (64 نفر) بود که مردان خانواده در سال 1395 در مراکز درمان اختلالات مصرف مواد شهر سنندج تحت درمان وابستگی به مواد بودند. از میان آن‌ها 30 زوج دارای شرایط به روش تصادفی در سه گروه یک اندازه 20 نفری گمارده شدند_ دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه (سه گروه 10 زوجی). زوجین گروه‌های آزمایش به‌صورت زوجی طی 11 هفته هر هفته یک نشست 60 دقیقه‌ای، در مداخله‌های جداگانه زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان و زوج‌درمانی مسئله مدار سیستمی شرکت کردند. داده‌های آزمودنی‌های خانم به‌وسیله پرسشنامه تعارض زناشویی ثنایی ذاکر، علاقبند، فلاحتی، هومن (1387) گردآوری شد. برآیند تحلیل کوواریانس نشان داد تفاوت میان گروه‌ها معنی‌دار است (P˂0/01، F=12/194). افزون بر آن برآیند آزمون تعقیبی «کمینه تفاوت معنی‌دار» نشان داد که کاهش تعارض زناشویی در گروه‌های آزمایش در هم سنجی با گروه گواه معنی‌دار بوده (P˂0/01) ولی تفاوت معنی‌داری میان تأثیر دو مدل زوج‌درمانی دیده نشد (0/209˂ P) برآیندهای این پژوهش نشان داد زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان با جایگزین کردن چرخه‌های مثبت به‌جای چرخه‌های منفی تعارض و درمانگری سیستمی مسئله مدار با مهار منابع بیرونی تعارض، تعارض زناشویی را کاهش دادند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516654.1396.7.1.3.3

عنوان مقاله [English]

The comparison of the effect of emotion focused couple therapy and the problem- centered systemic therapy on marital conflict of spouses of the men under treatment of substance dependence

نویسندگان [English]

Hadi Naghdi ¹
Mohammad Hatami ²
Alireza Kayamanesh ³
Shokoh Navobinejad ⁴

¹ Hadi Naghdi, PhD of Counseling, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of Clinical Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran

³ Professor of Psychology, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran, Iran

⁴ Professor, Department of Counseling, Kharazmi University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Reducing couples’ marital conflict in the process of treatment of substance dependence disorder can considered one effective factor. This study was administered aimed to the investigation of the effect of emotionally focused couple therapy and problem- centered systems therapy on marital conflict of spouses of the men under treatment of substance dependence. The method of the study was quasi-experimental and its design was pretest posttest with a control group. The statistical population consisted of 32 couples (64 subjects) that their husbands were under treatment of substance abuse in centers of treatment of substance abuse in Sanandej in 2016 that among them 30 qualified couples were selected and were assigned randomly in three groups of 20 subjects, two experimental groups and a control group (each group 10 couples). The couples of experimental groups during 11 weeks, each week a 60-minute session participated in a separate intervention emotionally focused couple therapy and problem- centered systems therapy. The data of the women were gathered using the marital conflict questionnaire of Sanaei Zaker, Alaghband, Falahati, and Houman (2009). To results of the covariance analysis indicated that the differences among the groups were significant (P <0.01, F = 12.194). In addition, the result of the "least significant difference" follow up test showed that compared to the control group, the decrease in marital conflict in experimental groups were significantly (P <0.01), but there was no significant difference between the effects of two models of couple therapy (P < 0.120). The results of this study indicated that emotionally focused couple therapy reduced marital conflict by replacing positive cycles instead of negative cycles of conflict and problem- centered systems therapy reduced marital conflict by control of external source of conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

conflict
marital
couple
systemic
emotion

اصل مقاله

مراجع

منابع

امانی، احمد؛ لطافتی بریس، رامین. (1392). اثربخشی آموزش گروهی مهارت‌های ارتباطی بر کاهش تعارضات زناشویی زوجین. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 3 (2): 36-17.

بخشی پور، باب الله؛ اسدی، مسعود؛ کیانی، احمدرضا؛ شیرعلی پور، اصغر؛ احمد دوست، حسین. (1391) رابطه عملکرد خانواده با تعارضات زناشویی زوج‌های در آستانه طلاق. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 48: 10-33

پروچاسکا، جیمز؛ نورکراس؛ جان. (2007). نظام‌های روان‌درمانی. ترجمه سید محمدی، یحیی. (1387). تهران: روان.

ثنایی ذاکر، باقر، علاقبند، سهیلا؛ فلاحتی، شهره، هومن، عباس. (1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران، بعثت.

حسینی، بیتا. (1394). زوج‌درمانی تحلیلی؛ نظریه درمانی روابط ابژه‌ای، چاپ دوم. تهران: جنگل.

حسینیان، سیمین؛ شفیعی نیا، اعظم. (1384). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های حل تعارض بر کاهش تعارض‌های زناشویی زنان. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی،1(4): 22-7.

دیباجی فروشانی، فاطمه السادات؛ امامی پور، سوزان؛ محمودی، غلامرضا. (1388). رابطۀ سبک‌های دل‌بستگی و راهبردهای حل تعارض بر رضایت‌مندی زناشویی زنان. فصلنامه اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی، 3(11): 77-10.

ریان، کریستین ای؛ اپستین، ناتان بی؛ کیتنر، گابور ای؛ میلر، ایوان دبلیو؛ بی شاپ، دوان اس. (2005). رویکرد مک مستر خانواده‌درمانی ارزیابی و درمان خانواده‌ها. ترجمه دهقانی، محسن و عباسی، مریم (1390). چاپ اول، تهران: رشد.

ریان، کریستین ای؛ اپستین، ناتان بی؛ کیتنر، گابور ای؛ میلر، ایوان دبلیو؛ بی شاپ، دوان اس. (2005). ارزیابی و درمان خانواده‌ها (رویکرد مک مستر). ترجمه بهرامی، فاطمه؛ عشقی، روناک؛ غفاری، مجید؛ جوکار، مهناز؛ دیاریان، محمد مسعود؛ یوسفی، ناصر. (1392). چاپ اول، تهران: ارجمند.

جاویدی، نصیرالدین؛ سلیمانی، علی‌اکبر؛ احمدی، خدابخش؛ صمد زاده، منا. (1391). اثربخشی آموزش راهبردهای مدیریت هیجان مبتنی بر رویکرد زوج‌درمانی هیجان مدار بر افزایش رضایت جنسی زوجین. فصلنامه روانشناسی سلامت، 1(3): 18-5.

مرتضوی، مهناز؛ بخشایش، علیرضا؛ فاتحی زاده، مریم؛ امامی نیا، سعیده. (1392). رابطه بین سردمزاجی و تعارض زناشویی در زنان ساکن شهر یزد. ماهنامه مجله پزشکی ارومیه، 24(11):921-913

شفیع‌آبادی عبدالله؛ نوابی نژاد، شکوه؛ فلسفی نژاد، محمدرضا، نجفلوی، فاطمه. (1390). مقایسه الگوی تعاملات خانواده‌های دارای عضو وابسته به مواد و عادی و ارائۀ راهبردهای مداخله‌ای. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1(3): 283-264.

موحد، مجید، عزیزی، طاهره. (1390). مطالعه رابطه رضایت‌مندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران. زن در توسعه و سیاست، 9(2), 206-181.

میرزایی، ﻃﯿﺒﻪ؛ راوری، ﻋﻠﯽ؛ ﺣﻨﯿﻔﯽ، ﻧﺴﺮﯾﻦ؛ ﻣﯿﺮی، ﺳﮑﯿﻨﻪ؛ حق‌دوست اﺳﮑﻮﯾﯽ، ﺳﯿﺪه فاطمه؛ میرزایی خلیل‌آبادی، صدیقه. (1389) ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﻮد اﻋﺘﯿﺎد از دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﺑﻪ سوءمصرف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر مراجعه‌کننده ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺮک اﻋﺘﯿﺎد ﺷﻬﺮ رﻓﺴﻨﺠﺎن. دوماهنامه نشریه پرستاری ایران، 23(67): 49-58.

موسوی، سیده فاطمه (1392). نقش عملکرد خانواده مبتنی بر الگوی مک مستر در پیش‌بینی نگرش‌های صمیمانه و توافق زوجین در خانواده‌های قزوین. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 3(3): 410-418.

مهدی زاده، نجمه؛ سلیمانی، علی‌اکبر؛ فتحی آشتیانی، علی. (1393). اثربخشی زوج‌درمانی رفتاری در بهبود عملکرد ازدواج و کاهش تعارضات زناشویی در بین زوجین دارای عضو وابسته به مواد. دو فصلنامه روانشناسی بالینی و شخصیت، 2 (10): 117- 126.

هاشمی، تورج؛ محمد زادگان، رضا؛ قاسم بکلو، یونس؛ ایرانی، سید محمدامین؛ وکیلی، سجاد. (1393). مقایسۀ سلامت عمومی و حمایت اجتماعی در افراد وابسته به مواد و افراد سالم. فصلنامه علمی- پژوهشی اعتیاد پژوهی، 8(31): 133-119.

سودانی منصور؛ شفیع‌آبادی عبدالله. (1387). ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ زوج ﺻﻮرت درﻣﺎﻧﻲ اﻟﻴﺲ ﺑﻪ اﻧﻔﺮادی و ﺗﻮأم در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺎرﺿﺎت. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 10(37): 20-1.

شاهمرادی، سمیه؛ فاتحی زاده، مریم ا؛ احمدی، سید احمد. (1390). پیش‌بینی تعارض زناشویی از طریق ویژگی‌های شخصیتی، روانی و جمعیت شناختی زوج‌ها. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 12، (1 پیاپی 43):44-33.

عماری حسن؛ شریفی حسن پاشا؛ هاشمیان کیانوش؛ میر زمانی محمود. (1390). بررسی تأثیر برنامه پیشگیری از اعتیاد «شادی» بر رفتارهای پرخطر (اختلال سلوک و اختلال رفتار مقابله‌ای) نوجوانان در معرض خطر مصرف مواد مخدر. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، دوره جدید (26): 61-81.

گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت. (2000). خانواده‌درمانی. ترجمه حسین شاهی براواتی، حمیدرضا نقشبندی، سیامک. (1385). تهران، نشر روان.

نادری، فرح؛ افتخار، زهرا؛ ملا زاده، صغری. (1389). رابطه ویژگی‌های شخصیت و روابط صمیمی همسر با بی‌رمقی زناشویی در همسران وابسته به مواد مرد اهواز. فصلنامه یافته‌های نو در روانشناسی (روانشناسی اجتماعی)، 4(11): 61-78.

هراتیان، عباس علی؛ جان بزرگی، مسعود؛ آگاه هریس، مژگان. (1394). نقش روان بنه‌های ناسازگار اولیه و دین‌داری، در پیش‌بینی تعارض زناشویی زنان متأهل. دو فصلنامه پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 2(4): 62-45.

References

Battisti, R. A., Roodenrys, S., Johnstone, S. J., Pesa, N., Hermens, D. F., & Solowij, N. (2010). Chronic cannabis users' show altered neurophysiological functioning on Stroop task conflict resolution. Psychopharmacology, 212(4),613-624.

Birditt, K. S., Brown, E., Orbuch, T. L., & McIlvane, J. M. (2010). Marital conflict behaviors and implications for divorce over 16 years. Journal of Marriage and Family, 72(5), 1188-1204.

Carlson, J., Sperry, L., & Lewis, J. A. (2005). Family Therapy Techniques: Integrating and Tailoring Treatment. New York: Routledge.

Dalgleish, T. L., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Lafontaine, M. F., Wiebe, S. A., & Tasca, G. A. (2015). Predicting change in marital satisfaction throughout Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 41(3), 276-291.

Dildar, S., Sitwat, A., & Yasin, S. (2013). Intimate enemies: Marital conflicts and conflict resolution styles in dissatisfied married couples. Middle-East Journal of Scientific Research, 15(10), 1433-1439.

Johnson, S. M. (2004). Creating connection: The practice of emotionally focused couple therapy. New York: Brunner–Routledge.

Johnson, S., & Zuccarini, D. (2010). Integrating sex and attachment in emotionally focused couple therapy. Journal of Marital and Family Therapy,36(4), 431-445.

Kline, G. H., Pleasant, N. D., Whitton, S. W., & Markman, H. J. (2006). Understanding couple conflict. The Cambridge handbook of personal relationships, 445-462.

Miller, I W., Ryan, C E., Keitner, G I, Bishope, D S., Epstein, N B. (2000). The McMaster Approach to Families: theory, assessment, treatment and research. Journal of Family Therapy, 22: 168-189.

Norcross, J. C., & Wampold, B. E. (2011). What works for whom: Tailoring psychotherapy to the person. Journal of Clinical Psychology,67(2),127-132.

Pinsof, W., Breunlin, D. C., Russell, W. P., & Lebow, J. A. Y. (2011). Integrative problem‐centered metaframeworks therapy II: Planning, conversing, and reading feedback. Family Process, 50(3), 314-336.

References (In Persian)

Amani, A., Letafati Beriss, R. (2014). The Effectiveness of Group Training in Communication Skills in Decreasing Marital Conflicts, Journal of Applied counseling, 3(2): 17-36.

Amari, H., Sharifi, H p., Hashemian, K., Mirzamani M. (2011). Investigating the effect of drug addiction prevention program(happiness) on high-risk behaviors (conduct disorder and coping behavior disorder) in adolescents at risk of drug use. Quarterly Journal of Social Security Studies, New Period (26): 61-81.

Bakhshipour, B., dAsadi, M., Kiani, AR., shiralipour, A., Ahmaddoost, H. (2012). The Relationship between Family Function and Marital Conflictin Couples who had Decided to get Divorced. Quarterly of Knowledge & Research in Applied Psychology, Vol 13. No 2(48): 10-19.

Dibajifrooshani, F S., Emamipour, S., Mahmoudi, G R. (2009). Relationship between Attachment Styles and Conflict Resolution Strategies on Marital Satisfaction of Women. journal of clinical psychology Andishe va Raftar, 3 (11): 77-10.

Goldenberg, H., Goldenberg, I., (2008) Family therapy: An overview, Thompson Brooks/Cole, Belmont, CA

Hashemi T, gasembaklo Y, mohammadzadeghan R, vakili S, irani M. (2015). On the Comparison of Public Health and Social Support in Addicts and Non-Addicts, 8(31): 119-133.

Heratian, A A., Janbozorgi, M., Agahharris, M. (1394). Role of schema and religious beliefs in predicting the marital conflict of married women. Two Quarterly Journal of Islamic Studies of Women and Family, 2 (4): 62-45.

Hosainian, Simmin; Shafeinia, azam. (2005). The study of the effect of conflict resolution skills training on the reduction of marital conflicts in women. New Thoughts on Education,1(4):7-22.

Hosseini, B. (2015). Analytical Couples Therapy; Theory Therapy of Objective Relationships. Tehran, Forest Publishing. second edition.

Javidi, N., Soleimani, AA., Ahmadi, K., Samadzadeh, M. (2012). The Effectiveness of Training of Emotion Management Strategies According to Emotionally Focused Couple therapy(EFT) to Increase Sexual Satisfaction in Couples. Quarterly Journal of Health Psychology, 1 (3): 5—18.

mahdizadeg N, solaymani A A, fathi ashtiyani A. (2014). Effectiveness of Behavioral Couple Therapy in Improvement of Marriage Performance and Reduction of Marital Conflicts in Couples with One Addicted Member. Journal of Clinical Psychology And Personality, 2(10):117-126.

Mirzaei T, Ravary A, Hanifi N, Miri S, Oskouie F, Mirzaei Khalil Abadi S. (2010). Addicts' Perspectives about Factors Associated with Substance Abuse Relapse. Iran Journal of Nursing. 23(67):49-58.

Mortazavi M, Bakhshayesh A, Fatehizadeh M, Emaminiya S. (2014). THE RELATIONSHIP BETWEEN SEXUAL FRIGIDITY AND MARITAL CONFLICT IN WOMEN RESIDING IN YAZD. Journal of Urmia Univ Med Sci, 24 (11):913-921.

Mousavi, S. (2013). The Role of Family Functioning (Based on McMaster's Model) in Predicting Attitudes of Intimacy & Marriage Compatibility in Families of Qazvin City. Family Counseling and Psychotherapy, 3(3), 401-419.

Movahed, M., Azizi, T. (2011). A study on the relationship between the sexual satisfaction of women in a married life and conflicts between spouses, among married women in Shiraz. Women in Development & Politics, 9(2), 181-206.

Naderi, F., Eftkhar, Z., Amolzadeh, S. (2008). Relationship between personality characteristics and intimate relationships of wife with marital boredom in Ahwaz mans of dependent substance. Journal of New Findings in Psychology (Social Psychology), 4 (11): 61-78.

Prochaska, J. O., & Norcross, J. C. (2010). Systems of psychotherapy: A transtheoretical analysis (7th ed). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.

Ryan C, Epstein N, Keitner G, Miller, IW., Bishop, D. (2005). Evaluating and Treating Families: The McMaster Approach. New York, NY: Rutledge

Sanaeizaker, B., alagheband, S., Falahati, S., Houman, A. (2007). Scales of Measurement Family and Marriage. Tehran, Besat publishing house.

Shafiabadi, A., Navabinajad, S., Falsafinejad, M., Najaflooey, F. (2012). Comparing interactions pattern in families with and without substance dependent member and providing appropriate interventionist strategies. Family Counseling and Psychotherapy, 1(3), 264-283.

Shahmoradi, S., Fatehizadeh, M., Ahmadi, S A., (2011). Prediction of marital conflict through the personality,psychological and demographic characteristics of spouses. Journal of Knowledge and research in applied psychology, 12 (43):33-44.