اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن بر کیفیت زندگی و گرایش به طلاق زوجین تازه ازدواج‌کرده

نوع مقاله : پژوهش اصیل

نویسندگان

1 گروه مشاوره دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

2 دکتری مشاوره، استاد گروه مشاوره، دانشکده روان شناسی و علوم تربیی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

4 گروه مشاوره و راهنمایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات تهران)، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر  به بررسی اثربخشی « شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن» بر افزایش کیفیت زندگی و کاهش میل به طلاق در زوجین پرداخت. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و با گروه کنترل بود. جامعه آماری از بین زوجین تازه ازدواج‌کرده مراجعه‌کننده به مرکز خدمات مشاوره حکمت بود که تعداد 40 زوج (40 نفر مرد و 40 نفر زن)، به‌صورت در دسترس انتخاب و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه 20 زوجی (گروه آزمایش و گروه گواه) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده­ها از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی که در سال 1996 توسط گروهی از کارشناسان سازمان بهداشت جهانی ساخته شد و پرسشنامه استاندارد میل به طلاق روزلت، جانسون و مورو (1986)؛ به نقل از قادر پور (1393) استفاده شد. در اجرای مداخله درمانی، گروه آزمایش به مدت هشت جلسه (هر هفته یک جلسه) به شیوه گروهی، با رویکرد شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن قرار گرفتند؛ درحالی‌که گروه گواه هیچ­گونه مداخله­ای دریافت نکرد. دادها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که شـــــــناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن بر افزایش کیفیت زندگی و مؤلــــفه­های سلامت جـــــسم (05/0; P-Value<59/3F=)، سلامت روان (05/0; P-Value<13/6F=) و سلامت محیط  (05/0; P-Value<10/6F=) در مرحله پس‌آزمون مؤثر بوده است،  اما ماندگاری اثر نداشته است. همچنین  شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن بر کاهش میل به طلاق مؤثر بوده است (05/0; P-Value<67/6F=)، اما ماندگاری اثر نداشته است. از یافته­های پژوهش حاضر می­توان در راستای مداخلات بالینی و درمانی جهت افزایش کیفیت زندگی و کاهش میل به طلاق زوج­ها استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on the life quality and the desire for divorce in newly married couples

نویسندگان [English]

  • Elahe Ghanbarian 1
  • Hosein Keshavarz 2
  • Nahid Eskandari 3
  • Mohsen Saeedi 4
1 Department of Educational Psychology and Counselling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. counseling, Assistant Professor, Department of Educational Psychology and Counselling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Department of Educational Psychology and Counselling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
4 Department of Counselling, Faculty of Human Sciences, Science and Research Branch Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study examined the effectiveness of "Mindfulness-Based Cognitive Therapy" on increasing the life quality and reducing the desire for divorce in couples. The present research design was semi-experimental type with pre- test, post-test and control group. The statistical population was among the newly married couples referring to "Hekmat counseling center" that 40 couples (40 men and 40 women) were selected available sampling and then were divided randomly into two groups of 20 couples (experimental group and control group). The World Health Organization quality of life questionnaire was developed in 1996 by a group of World Health Organization experts & the standard questionnaire of divorce desire of Rusbult, Johnson & Morrow (1986) were used for gathering the data. In conducting the therapeutic intervention, experimental group were trained 8 sessions (one session per week), by "group method" With the approach of Mindfulness-Based Cognitive Therapy; while the control group received no intervention. The data were analyzed using repeated measures analysis of variance (RMANOVA) in SPSS software. Results indicated that Mindfulness-Based Cognitive Therapy was effective in increasing life quality and physical (F=3/59; P-Value<0/05), mental (F=6/13; P-Value<0/05), and environmental health components (F=6/10; P-Value<0/05), but they're not lasting effect. Also, Mindfulness-Based Cognitive Therapy was effective in decreasing the desire for divorce (F=6/67; P-Value<0/05), but they're not lasting effect. The study findings can be used in the direction of the clinical and therapeutic interventions to increase the life quality and reduce the desire for couples divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mindfulness based cognitive therapy
  • life quality
  • desire for divorce
  • couple

مراجع

اصغری زمانی، اکبر؛ زادولی خواجه، شاهرخ و غلامحسینی، رحیم. (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در مناطق حاشیه‌نشین با استفاده از مدل تحلیل عاملی (مطالعۀ موردی: مناطق حاشیه‌نشین شمال تبریز). فصلنامۀ جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 11، 69 ـ 86. [link]
برنشتاین، فیلیپ و برنشتاین، مارسی. (1382). زناشویی درمانی (ترجمه حمیدرضا سهرابی). تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. [link]
بساک نژاد، سودابه؛ آقاجانی، اعظم و زرگر، یداله. (1390). بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت خواب و کیفیت زندگی دانشجویان دختر. مجله دستاوردهای روان­شناسی، 18 (2)،181- 198. [link]  
بهادران، کاوه و پور ناصح، مهرانگیز. (1392 ).  آرامش در ژرفا: راهنمای تمرین آرامش عمیق (همراه با نوار)، تهران: انتشارات مهرکاویان. [link]
ثابت، علیرضا. (1389). مقایسه کیفیت زندگی مردان سالمند با سطوح مختلف فعالیت جسمانی شهر شیراز (انجمن جهان­دیدگان شیراز). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان. [link]
جلالی، داریوش؛ آقایی، اصغر؛ طالبی، هوشنگ و مظاهری، محمدعلی. (1393). الگوی ساختاری نقش میانجی ذهن آگاهی در پیوند بین فشار روانی شغلی و پیامدهای آن. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 15(1)، 33-16. [link]
خادم الحسینی، احمد؛ منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین. (1389). سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان ).فصلنامهجغرافیاومطالعاتمحیطی، 1(3)، 60-45. [link]
رجبی، غلامرضا و ستوده ناورودی، امید. (1390). تأثیر شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی در زنان متأهل. مجله علوم پزشکی گیلان، 20 (80)، 91-83. [link]
رحیمی، حسین. (1378). بررسی علل طلاق در استان خراسان. فصلنامه جمعیت، 33(34)، 100- 112. [link]
سجادیان، ایلناز؛ نشاط دوست، حمید طاهر؛ مولوی، حسین و معروفی، محسن. (1387). تأثیر آموزش روش ذهن آگاهی بر میزان علائم اختلال وسواس - اجبار در زنان شهر اصفهان. مطالعات تربیتی و روان­شناسی، 9 (1)، 127- 141. [link]
شکروی امین، فرخنده؛ الحانی، فاطمه؛ کاظم نژاد، انوشیروان و وحدانی نیا، مریم. (1388). ارتباط فعالیت­های جسمی منظم (پیاده‌روی) با کیفیت زندگی زنان. مجله پایش، 8 (4)، 407- 413. [link]
طیبی، مهدی و ایوبی، فاطمه. (1391). مقایسه کیفیت زندگی کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در شرکت توزیع برق استان لرستان. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی آموزش فیزیکی و علوم ورزشی در سال 1391. دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، 255. [link]
عیسی زاده، سعید؛ بلالی، اسماعیل و قدسی، علی‌محمد. (1389). بررسی ارتباط بیکاری و طلاق در ایران طی دوره 1385-1345. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، 50، 7- 28. [link]
قادر پور، محی‌الدین (1393). بررسی اثربخشی مشاوره‌ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه‌ کردستان. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. [link]
کاویانی، حسین؛ جواهری، فروزان؛ بحیرانی، هادی (1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش افکار خود ایند منفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی، و اضطراب: پیگیری 60 روزه. تازه‌های علوم شاختی، 7(1)، 49-59. [link]
کاویانی، حسین؛ حاتمی، ندا و شفیع‌آبادی، عبداله. (1387). اثر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیربالینی). مجله تازه­های علوم شناختی، 10 (4)، 39- 48. [link]
کرین، ربکا. (1391). درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن با تاکید بر مشخصه‏های اختصاصی (ترجمه فیروزه جعفری، حمید خانی‏پور و پروانه محمدخانی). تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. [link]
گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت. (1392). خانواده درمانی (ترجمه حسین شاهی برواتی و سیامک نقش بندی). تهران: نشر روان. [link]
 نبوی حصار، جمیله و احمدی، خدابخش. (1391).  اثربخشی رویکرد خانواده درمانی مبتنی بر حضور ذهن بر سرد مزاجی زنان در آستانه طلاق. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 2(3)،412-424.  [link]
 نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛ هلاکویی نایینی، کوروش؛ محمد، کاظم و مجدزاده، سیدرضا. (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4)، 1-12. [link]
یوسفی، ناصر و سهرابی، احمد. (1390 ). مقایسه اثربخشی رویکردهای خانواده درمانی مبتنی بر حضور ذهن و فراشناخت بر کیفیت روابط زناشویی در مراجعان در آستانه طلاق. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 1(2)،192 -211. [link]
 
References
Baddeley, A. D.; Kopelman, M. D. & Wilson, B. A. (2002). The Handbook of Memory Disorders. England: John Wiley & Sons. [link]
Burpee, L. C. & Langer, E. J. (2005). Mindfulness and Marital Satisfaction. Journal of Adult Development, 12(1), 43-51. [link]
Cho, K. I. (2016). Women, Stress and Heart Health: Mindfulness-Based Stress Reduction and Cardiovascular Disease. Kosin Medical Journal, 31(2), 103-112. [link]
Davidson, R. J.; Kabat-zinn, J.; Schumacher, J.; Rosenkranz, M.; Muller, D. & Santorelli, S. F. (2003). Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditiation. Journal of Psychosomatic Medicine, 65: 564-570. [link]
Evans, S.; Ferrando, S.; Findler, M.; Stowell, C., Smart, C. & Haglin, D. (2008). Mindfulness-based cognitive therapy for generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disord, 22: 716-721. [link]
Fulton, P.; Germer, C. & Siegel, R. (2005). Mindfulness and Psychotherapy. New York: Guilford Press. [link]
Geschwind, N.; Peeters, F.; Drukker, M.; Van on, J. & Wichers, M. (2011). Mindfulness training increases momentary positive emotions and Reward experience and adults vulnerable to depression: A randomized controlled Trail. Journal of Consulting and Clinical psychology, 79, 618-628. [link]
Ghayyur, T. (2010). Marriage: Conflict, Divorce in the Muslim Community: Journal of Psycology,45(2),140-146. [link]
Goldfrine, K.A., & Hearing. C. (2010). The effects of mindfulness based-cognitive therapy on recurrence of depressive episode, mental health and quality of life: A randomized controlled study. Journal of Behaviour research and therapy, 48, 738-746. [link]
Goldin, P. R.; Gross, J. J. (2010). Effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) on emotion regulation in social anxiety disorder. Journal of Emotion, 10, 83-91. [link]
Gottman, J. M. (1993).What predicts divorce: The relationship between marital process and marital outcomes. Hillsdale, N. J.: Erlbaum. [link]
Halford, W. K.; Sanders, M. R. & Behrence, B. C. (2001). Can skills training prevent relationship problems in at-risk couples? Fear- year effects of a behavioural relationship education problem. American. Journal of family psychology, 15(4), 750- 768. [link]
Hayes, A M., Feldman, G. (2004). Clarifying the Construct of Mindfulness in the Context of Emotion Regulation and the Process of Change in Therapy. Journal of clinical psychology science and practice, 11(3), 255- 262. [link]
Kabat-Zinn,  J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your mind to face stress, pain and illness. New York: Dell. [link]
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Journal of Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144–156. [link]
Kim, B.; Lee, S. H.; kim, Y. W.; Cho, T. K.; Yook, K.; Suh, S. H.; Cho, S.J. & Yook, K. H. (2010). Effectiveness of a mindfulness-based cognitive therapy program as an adjunct to pharmachotherapy in patients with panic disorder. Journal of Anxiety Disorders, 24.590-595. [link]
Reibel, D. K., Greeson, J. M., Brainard, G. C., Rosenzweig, S. (2001). Mindfulness-based stress reduction and health-related quality of life in a heterogeneous patient population. Journal of General Hospital Psychiatry,23(4), 183–192. [link]
Rosen-Grandon, J.R.; Myers, J.E. & Hattie, J.A. (2004). The relationship between marital Characteristics, Marital Interaction Processes, and Marital Satisfaction. Journal of Counceling & Development, 82 (1), 58- 68. [link]
Segal, Z.V.; Williams, J.; Mark, G.; Teasdale, J.D. (2013). Mindfulness-based cognitive therapy for depression. New York: Guilford Press. [link]
Siegel, R. D. (2010), The mindfulness Solution(every day practices for every day problems, New York:Guilford. [link]
Snyder, C. R. & Lopez, S. J. (2001).  Handbook of Positive Psychology. US: Oxford University Press. [link]
Speca, M.; Carlson, L.E.; Goodey, E. & Angen, M. (2000). A randomized, wait-list controlled clinical trial: The effect of a mindfulness meditation-based stress reduction program on mood and symptoms of stress in cancer outpatients. Journal of Psychosom Med, 62(5), 613-622. [link]
Stenner, PH.; Cooper, D. & Skevington, S. M. (2003). Putting the Q into quality of life; the identification of subjective constructions of health-related quality of life using Q methodology. Journal of Soc Sci Med, 57(11): 2161-72. [link]
Walch, J. R.;  Walsh, J.; Baliant, M. G.; Smolira S. J. D. R.; Fredericksen, L. K. & Madsen, S. (2009). Predicting individual differences in mindfulness: The role of trait anxiety, attachment anxiety and attentional control.  Journal of Personality and Individual differences, 46, 94- 99. [link]
Williams, J. M. G.; Alatiq, Y.; Crane,C., Branhofer, T.; Fennel, M. J. V.; Duggan, D. S.; Hepurn, S. & Goodwin, G. M. (2008). Mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) in bipolar disorder: preliminary evaluation on immediate effects on between-episode functioning. Journal of Affective isorder, 107.275-279. [link]
Zeidan, F.; Johnson, S. K.; Diamond, B. J.; David, Z. & Gool- kasian,  P. (2010). Mind fulness meditation improves cognition: Evidence of brief mental training. Journal of Conscious Cognitive, 19, 597-605. [link]
ZielinskaWczkowska, H.; Kedziora-Kornatowska, K & Ciemnoczolowski, W. (2011), Evaluation of quality of life (QoL) of students of the University of Third Age (U3A) on the basis of sociodemographic factors and health status, Archives of Gerontology and Geriatrics, pp 1-5. [link]
References (In Persian)
Asghari- Zamani, A.; Zadevali- Khaje, Sh. & Gholam- Hoseini, R. (2012). Evaluating the quality of urban life in marginal areas using the statistical analysis model (case study: the northern marginal areas of Tabriz). Quarterly of Geographic Prospective of Zagros, 11, 69- 86. [link]
Bahadoran, K. & Pour Naseh, M. (2013). A Path to Tranquility (1). Tehran: Mehr Kavian. [link]  
Basaknejad, S.; Aghajani, A. & Zargar Y. (2011). The efficacy of mindfulness based cognitive therapy on quality of Life and quality of sleep in girl students. J Psychol Achiev, 4(2):181- 98.  [link]  
Bornstein, Ph. & Bornstein, M. (2003). Marital Therapy (A. X. Sohrabi, H). Tehran: Rasa Cultural Services Institute. [link]
Crane,  R. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy: distinctive features (A. X. Jafari, F; Khanipour, H & Mohammadkhani, P). Tehran: University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences publication.  [link]
Ghader Pour, M. (2014).  The Effectiveness of Group Counseling Based on Satir's Communication Approach on Marital Burnout and Divorce in Couples Referred to Counseling Centers. Master's thesis, Faculty of Humanities and Social Sciences,  University of Kurdistan. [link]
Goldenberg, I. & Goldenberg, H. (2013). Family Therapy (A. X. Shahi- Baravati, H. & Naghsh- Bandi, S.). Arjmand: Ravan publication. [link]
Isa-Zadeh, S.; Belali, E. & Ghodsi, A. (2010). Investigating the relationship between unemployment and divorce in Iran during 1345-1385. Quarterly of the Women's Social Cultural Council,50, 7-28. [link]
Jalali, Daruosh; Aghaei, Asghar; Talebi, Hooshang & Mazaheri, Mohamadali. (2014). Structural Model of Mediator Role of Mindfulness in Relationship between Job Stress and Their Consequences. Jornal Management System, 15 (55), 16-33.  [link]
Kaviani .H.; Hatami, N. & Shafi- Abadi, A. (2008). Effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on quality of life in depressed individuals. Journal of New cognitive sciences. 10 (4); 39-48. [link]
Kaviani H, Javaheri F, Bahiray H. Efficacy of Mindfulness-Based Cognitive Therapy in Reducing Automatic Thoughts, Dysfunctional Attitude, Depression And Anxiety: A Sixty Day Follow-Up. Advances in Cognitive Sciences. 2005; 7 (1):49-59. [link]
Khademolhoseini, A.; Mansorian, H. & satari, M. (2010). Measurement of mental quality of life in urban areas (Case study: Noorabad city, Lorestan province). Journal of Geography and Environmental Studies, 1 (3), 45- 60. [link]
Nabavi- Hesar, J. & Ahmadi, Kh. (2012). Effectiveness of Family Therapy Based on Mindfulness on Women's Coldness on the Eve of Divorce. Quarterly of Family counseling and psychotherapy, 2 (3), 412- 424. [link]
Nejat S, Montazeri A, Holakouie Naieni K, Mohammad K, Majdzadeh S. The World Health Organization quality of Life (WHOQOL-BREF) questionnaire: Translation and validation study of the Iranian version. sjsph. 2006; 4 (4):1-12. [link] 
Rahimi, H. (1999). Study of the causes of divorce in Khorasan province. Quarterly of Population, 33 (34), 100- 112. [link]
Rajabi, G. & Sotude- Navroudi, A. (2011). The impact of mindfulness-based cognitive group therapy on reducing depression and increasing marital satisfaction in married women. Journal of Gilan University of edical Sciences, 80: 83- 91. [link]
Sabet, A. (2010). Comparison of quality of life in elderly men with different levels of physical activity, city of Shiraz (Shiraz Jahandydegan Association). Master's thesis, Faculty of Physical Education and Sports Science, Islamic Azad University Isfahan [link]
Sajadian, I.; Neshat Doost, H.; Molavi, H. & Maroofi, M. (2012). Effect Of Mindfulness On Obligation-Obsession Disorder Of Women In Isfahan. Educational and Psychological Researches, 9 (1): 127-141. [link]
Shokravi Amin, F.; Alhani, F.; Kazemnejad, A. & Vahdani M. (2009). Relationship between regular physical activity (walking) and quality of life. Quarterly Payesh, 4: 407-413. [link]
Tayebi Mehdi. Ayoubi fatemeh. (2012). Comparing quality of life between athletes and non-athletes employees in Electricity Distribution Company of Lorestan province. Proceedings of the First National Conference on Physical Education and Sports Sciences in 1391. Islamic Azad University of Najaf Abad,p 255. [link]
Yousefi, N. & Sohrabi, A. (2011). Comparison of the Effect of Family Therapy Approaches Based on the Presence of Mind and Meta-Cognition on the Quality of Marital Relationships among Patients on the Divide. Quarterly of Family counseling and psychotherapy, 1 (2), 192- 211. [link]

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 27 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار