پیش‌بینی آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان بر پایه کارکردهای خانواده و طرح‌واره‌های ناسازگار نخستین

نوع مقاله : پژوهش اصیل

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم،قم،ایران

چکیده

با توجه به نقش عوامل فردی و خانوادگی در وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش طرح‌واره‌های ناسازگار نخستین و کارکردهای خانواده در آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان انجام شد. جامعۀ آماری دربرگیرنده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم در سال تحصیلی 95-96 که 12050 نفر بود و از میان آن‌ها با به‌کارگیری فرمول کوکران 300 نفر به شکل نمونه­گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزارهای مورداستفاده دربرگیرنده پیش‌بینی گرایش به اعتیاد (وید و همکاران،1992)، کارکردهای خانواده (کیتنرو همکاران،1996)و طرح‌واره‌های ناسازگار نخستین (یانگ و همکاران،1995) بودند. تحلیل داده­های پژوهش با به‌کارگیری روش همبستگی پیرسون، آزمون تی گروه­های مستقل، تحلیل واریانس یک‌طرفه و رگرسیون چندگانه انجام گرفت. برآیندها نشان دادند که مقیاس اصلی آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان با طرح‌واره‌های رهاشدگی/ بی‌ثباتی (141/0r=، P<./01)، وابستگی/ بی­کفایتی (143/0  r=،P<./01) و آسیب­پذیری در برابر زیان و بیماری (173/0r=،، P<./01) همبستگی معنی‌دار دارد. کارکردهای خانواده تنها با مقیاس اعتراف به اعتیاد همبستگی معنی‌دار داشت (178/0 r=، P<./01) و با مقیاس اعتراف به اعتیاد و الکلیسم همبستگی معنی‌داری ندارد. طرح‌واره آسیب‌پذیری در برابر زیان و بیماری و طرح‌واره ایثارگری تنها 5 درصد تغییرات آمادگی برای وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان را تبیین کردند. با توجه به یافته­های پژوهش به مشاوران و روان شناسان پیشنهاد می­شود هر دو متغیر کارکردهای خانواده و طرح‌واره‌های ناسازگار نخستین در ارتباط با پیشگیری در وابستگی به مصرف مواد روان‌گردان  موردتوجه قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prediction of preparedness for drug dependence on family functions and early maladaptive schema

نویسنده [English]

  • Majid Zargham Hajebi
Islamic Azad University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Regarding the role of individual and family factors in drug dependence, this study was conducted to study the role of early maladaptive schemas and family functions in the preparation for drug dependence. The statistical population consisted of students of Islamic Azad University, Qom, in the academic year of 1995-96, which was 12050 people. Among them, 300 people were selected by multi-stage cluster sampling using Cochran's formula. Data collection tools consisted of prediction of addiction tendency (Wade et al, 1992), family function (Keitner et al., 1983), and early maladaptive schemas (Yang et al., 1995). Data were analyzed by Pearson correlation, T test, one-way variance analysis and multiple regression. Findings: The results showed that the main scales of readiness for drug dependence have significant correlation with the patterns of emancipation/ instability(r=.141 P<0,01)،dependence / incompetence (r=.143 P<0,01) and vulnerability to harm and disease(r=.174 P<0,01).family function was significantly correlated with the extent of admission to addiction(r=.178 P<0,01) And with the scale of admission to addiction and alcoholism does not have a significant correlation. The vulnerability to harm and disease and the self-sacrificing schema only accounted for 5% of the change in addiction tendency. According to the findings of the research, it is recommended that counselors and psychologists consider both variables of family functions and early maladaptive schemas in relation to prevention of drug dependence

کلیدواژه‌ها [English]

  • early maladaptive schemas
  • family function
  • Readiness for drug dependence
ایمانی، مهدی؛ شیر الی نیا، خدیجه. (1394). نقش کارکرد و فرآیند خانواده در اعتیاد به اینترنت نوجوانان:   مشاوره  و روان‌درمانی خانواده، (2)،164-143. [link]
اوزونی دوجی، رحمان؛ فرخ بخش، کیومرث؛ اسمعیلی، معصومه؛ کاظمی، فرنگیس. (1394). تأثیر درمان
       طرح‌وارۀ همسران در تغییر طرح‌واره‌های سازش نایافتۀ نخستین و کاهش گرایش به طلاق. مشاوره و
       روان‌درمانی خانواده، 5(4)، 60-36.[link]
برک، لورا.(2007). روانشناسی رشد) از لقاح تا کودکی). ترجمه یحیی سیدمحمدی)1391(.تهران: ارسباران.
ترقی جاه، صدیقه. (1394). بررسی نقش خانواده در تجربه مصرف مشروبات الکلی در دانشجویان دانشگاه‌های   دولتی. مشاوره و روان‌درمانی خانواده،5(3)، 135-121.[link]
ثنایی، باقر؛ امینی، فریده. (1379). مقایسه عملکرد خانواده در دو خانواده در دو گروه دانش آموزان دختر 
     مستقل و وابسته به دیگران. مجلۀ پژوهش‌های مشاوره، شماره 7، صفحه 9 تا 28. [link]
حبیبی، مجتبی؛ عاشوری، احمد؛ قنبری، نیکزاد؛ ریاحی، یاسمن؛ قدرتی، سعید.(1394). میزان شیوع اختلالات رفتاری در کودکان پیش‌دبستانی. مجلۀ اصول بهداشت روانی، شماره 17(5)،، صفحه 9-23.[link]
خادمی ­اشکذری، ملوک (1386).بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش عوامل فردی مؤثر بر سوءمصرف مواد در میان دانش آموزان در معرض خطر شهر تهران. (پایان‌نامه دکترا). تهران: دانشگاه الزهرا.
رضایی، امید؛ حسین زاده، حدیث؛ دولتشاهی، بهروز؛ مصافی، سعیده؛ جعفری، فیروزه.(1393). شناسایی
     طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در افراد وابسته به مواد افیونی و افراد غیر وابسته. ویژه‌نامه پژوهش اعتیاد،        شماره 5، جلد 12. [link]
رضوی، ویدا؛ سلطانی نژاد، علی؛  رفیعی، افسون. (1391). مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در مردان معتاد   و غیر معتاد بالای 20 سال شهر کرمان. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان.4(4)، 632-607.[link]
روح‌الامینی، ویدا؛ سلطانی نژاد، علی؛ رفیعی، افسون.(1392). مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در
       مردان معتاد و غیر معتاد بالای 20 سال شهر کرمان. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 2(4)، 16-12. [link]
سالاری، زهره؛ آگیلار، مریم؛  رسول‌زاده طباطبایی، سید کاظم؛ اصغرنیان، نامیه. (1381). بررسی ویژگی
      های روان‌سنجی پرسشنامه طرح‌واره یانگ در جمعیت غیر بالینی، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی  ایران، 12، شماره 20: 214-220. [link]
شهریاری، شیرین؛ دستجردی، رضا؛ حجت زاده، نسرین؛ کیخایی، راضیه؛  رمضانی، عباسعلی. (1392). نقش و کارکرد خانواده در گرایش دانشجویان به اعتیاد و سوءمصرف مواد.  فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم  پزشکی زابل. سال پنجم، شماره 4. ص 67-59.[link]
طارمیان، فرهاد. (1385). شیوع شناسی مصرف مواد مخدر در میان دانشجویان شهر تهران و بررسی عوامل  
     خطر و حفاظت کننده، تهران، دفتر مرکزی مشاوره معاونت دانشجویی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
کرد میرزا، عزت االله.(1378). هنجاریابی آزمون (APS) مقیاس آمادگی برای اعتیاد: به‌منظور شناسایی افـراد  مـستعد سوءمصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان‌شناسی و علـوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی.[link]
قدیمی، آزاده؛ کرمی، جهانگیر؛ یزدان بخش، کامران. (1393). رابطۀ طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و باورهای  فراشناخت با استعداد اعتیاد. مجلۀ اصول بهداشت روانی. 17 (2)، صفحه 73-67.[link]
محسنیان، محمد؛ کرملو، سجاد؛ گنجوی، آراد. (1386). رابطه میان تمایزیافتگی خود و هوش هیجانی در
      متقاضیان طلاق. فصلنامه خانواده پژوهی، 3(12)، 828-837 [link].
مهری، نادر؛ اسماعیلی، رضا؛ رستمی، مهدیه؛ ترکاشوند، محمد.(1391). فرا تحلیل اثربخشی برنامه‌های 
      پیشگیری در تغییر نگرش دانش‌آموزان نسبت به سوءمصرف مواد در ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی
      اعتیاد پژوهی. ۶ (۲۳): ۹-۲۶. [link]
یانگ، جفری؛ کلوسکو، ‌ژانت؛ ویشار، مارجوری. (2007). طرح‌واره درمانی؛ راهنمای کاربردی برای  
      متخصصان بالینی. ترجمه: حسن حمید پور و زهرا اندوز.(1386). تهران: نشر ارجمند.
یانگ، جفری.(1999). شناخت درمانی اختلالات شخصیت رویکرد طرح‌واره محور. ترجمه: علی صاحبی و حمید پور، حسن.(1386). تهران: آگه-ارجمند.
 
References
Amiliya, M. (2012). Parental Acceptance–Rejection: a Fourth Cross-Cultural Research on   
         Parenting and Psychological Adjustment of Children. J Child Fam Stud, DOI 10.1007.[link]
Bardeen, JR., Dixon-Gordon, KL. Tull, MT., Lyons, JA. Gratz KL.)2014). an investigation      of the relationship between related attentional bias following trauma cueexposure: The   moderating role of gender. Compr Psychiatry; 55(1): 113-22.[link]
Botvin, G., Griffin,K.(2005). School – Based Programs. In J.H. Lowinson – P.Ruiz. R.B. Mill man and J.G Langrod (Eds). Substance abuse: a comprehensive textbook (pp1211-1228).
Becona, E., Martinez, U., Calafat, A., Ramon Fernandez-Hermida, J., Juan M,Sumnall, H.,  Mendes, F., Gabrhelik, R.(2013).Parental permissiveness, control, and affect and drug use  among adolescents. Psicothema. 25 (3): 292-298.[link]
Briand, L.A., Blendy, J.A. (2010). Molecular and genetic substrates linking stress an addiction. Brain Res. Feb 16; 1314: 219-34.[link]
Cohen, P., Chen, H., Crawford, TN., Brook, JS. Gordon, K.)2007(.Personality disorders in Early abolescence and the development of later substance use disorders in the general Population. Drug Alcohol Depend; 88: 71-84.[link]
Cloninger, C.R. (2007). Feeling good: the scienceof well – being. New York,Oxford university   press.
Donnelan, MB. Conger, RD., Bryant, CM.)2004(.The big five and enduring marriges. J ResPers; 34: 481-504.[link]
Gorman, DM.(2001).Develep mental processes. In: Heather NTJ, Peters TJ, Stockwell T. (editors). International Handbookof alcohol dependence and problems. Chichester: Willy.
Gratz, K, L., Tull, MT., Baruch, DE. Bornovalova, MA. Lejuez, CW. (2008). Factors associated with co-occuring borderline disorder among inner-city substance users: the roles of childhood maltreatment, negative effect intenstity/ reactivity, and emotion dysregulation.   Compr Psychiatry; 49: 603-15.[link]
Hummel, A., Shelton, K., Heron, J., Moore, L., Bree M. (2012). A systematic reviewof the relationships between family functioning, pubertal timing and adolescentsubstance use.  Addiction. 108 (3): 487–496.[link]
Jill, L., Michiel, F. Vreeswijk, A. (2008). An empirical test of schemas mode conceptualizations in personality disorders. Journal of Behavior Research and Therapy, 46, 854-863.[link]
Lechliter, L.)2008(. Insecure attachment styles, cluster B personality disorders and gender as  risk factors for substance abuse diagnoses. Dissertation.. 19 (3): 47–56.[link]
Pinto-Gouveia, J., Castilho, P., Galhardo, A., Cunha, M. (2006).Early maladaptive schemas and   social phobia. Cogn Ther Res; 30: 571–584.[link]
Karol, A. (2007). Parents, siblings & poors: chosesocial relationship &adolescent deviance –   journal of Early. Adolescance.12 (4): 310-349.[link]
Khademi Ashkzari, M. (2007). The study of the effect of teaching life skills on the reduction    of individual factors affecting substance abuse among students at Tehran's risk. (PhD dissertation). Tehran: Al-Zahra University.
Keitner, G., Miller, w., Ryan, c. (1996). Mood disorder and the family: InF.W.Kasiow (Ed) Handbook of relational diagnosis and dysfunction family patterns. New Yourk: Wiley.overview.American Journal of Psychiatery, 435.
Rady, A., Salama, H., Elkholy, O., Shawky, A.)2013(Dual diagnosis of personality disorder and substance abuse: the need forawareness. Eur Psychiatry; 28(1): 1.
Roelofs, J., Onckels, L., Muris, P.(2013). Attachment quality and psychopathological
        Symptoms in clinically referred adolescents: The mediating role of early maladaptive schema. Journal of child and Family Studies, 22, 377-358.[link]
Salariyah, Venus; Aguilar, Mary; Vafaei, Rasoulzadeh Tabatabaei, Seyyed Kazem;  
       Asgharaniyan, Namayeh (2002). Psychometric Properties of Yang Schedule Questionnaire    in Non-Clinical Population, Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 12, No.       20, 214-220.
Schindler. A, Thomasius, R., Sack, P.M., Gemeinhardt, B., Kustner, U. (2007). Insecure family   bases andadolescent drug abuse: A new approach to family patterns of attachment. Journal of Attachment & human Development, 9(2), 111-126.[link]
Shorey, R.C., Stuart, G.L., Anderson, S. (2013). The early maladaptive schemas of an opioid- dependent sample of treatment seeking young adults: A descriptive investigation. Journal of Substance Abuse Treatment, 42, 271-278.[link]
Shorey, Ryan C.; Anderson, Scott; Stuart, Gregory L.(2013). Gambling and Early Maladaptive   Schemas in a Treatment-seeking Sample of Male Alcohol Users: A Preliminary Investigation. Addictive Disorders & Their Treatment. AUTHORCORRECTIONS, 26    November.[link]
Thomas, J.M., Caroline, J.E. (2012). Fathers entering substance abuse treatment: An  
       Examination of substance abuse, trauma symptoms and parenting behaviors. Journal of Substance Abuse Treatment, 43(3), 335-343.[link]
Virgil Zeigler-Hill, V., Z., Green, B., A., Arnau, R., C., Sisemore, T., B., & Myers, E. M. (2011). Trouble ahead, trouble behind: Narcissism and early maladaptive schemas.  Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry.42, 96-103.[link]
Weed, NC. (1992). new measures for assessing alcohol and drug abuse with the MMPI-2: The APS and AAS. J Pers Assess. 58(2): 389-404.[link]
Xiuqin, H., Huimin, Z., Mengchen, L., Jinan, W., Ying, Z., Ran, T.(2010). Mental health, and   parental rearing styles of adolescents with Internet addiction disorder. Adolescance.Aug; 13(4):401-6..[link]
Yan, W., Li, Y., Sui, N. (2015). the Relationship between Recent Stressful Life Events, Personality Traits, Perceived Family Functioning and Internet Addiction among College Students. Stress Health. Apr 25. Doi: 10. 1002/ smi. 2490.  [Epub ahead of print][link]
Young, J.E. (1999(. Cognitive therapy for personality disorder a schema focused approach.    Sarasota, FL: Professional Resource.
Young, J.E., Klosko, J.S., & Weshaar, M.E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner’s Guide, New York: Guilford.
 
References (In Persian)
Burke, Laura.(2007). Psychology of Growth to Childhood, translated by Yahya Seyed  
       Mohammadi(2012), Tehran:Arasbaran.
Eimani, M., shirali nia, K. (2015). The Role of Family Functions and Process on Internet Addiction among Teenagers. Family Counseling and Psychotherapy, 5(2), 143-164.[link]
Hosseini, A. (2006). Compare the characteristics of three groups: normal, prone to drug addiction]. MS. Dissertation.Tehran: AllamehTabatabaei University.
Ghadimi, A., Karami, J., Yazdanbakhsh, K. (2015). The relationship between primary
         maladaptive schemas and meta-cognitive beliefs with addiction potential. Journal of   Fundamentals of Mental Health, 17(2), 67-73. Doi: 10.22038/jfmh.2015.4032.[link]
Jalilian, F., Mirzaei Alavijeh, M., Amoei, M.R. Zinat Motlagh, F., Hatamzadeh, N.,  
         Allahverdipour, H.(2013). Prevalence and pattern of drug abuse among prisoners in   Kermanshah city. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion: 1(2): 41-        50. [link]
Mohsenian, M., Karamlo, S., avi, A. (2008).Correlation Between Differentiation of Self and Emotional Intelligence in Divorce Seeking Couples.Journal of Family Research            Vol.3 (4); 827-837.[link]
Mehri, N., Esmaeili, R., Rajabi, R.M., Torkashvand, M. (2012). The Meta Analysis of the
         Effectiveness of the Prevention Programs of Students’. Attitude Change toward Substance Abuse in Iran. 6(23), 9-26. [link]
Oveisi, A., Noor-Mohammad, B. (2012). Comparative study of early maladaptive schemas of opium dependence and nondependencemen]. Journal of fundamentals of mental health;         15(2):164-71. [link]
Ozouni-Davaji, R., Farahbakhsh, K., Esmaeily, M., Kazemi, F. (2016). Title: Effect of Couples   Schema Therapy (ST-C) on modification of early maladaptive schemas and decreasing      tendency to divorce. Family Counseling and Psychotherapy, 5(4), 36-60.[link]
Rezaei, F., &ShamsAlizadeh, N. (2011). Early Maladaptive Schema inmethamphetamine and   ophoid Addicts. Journal of European Psychiatry; 1(26):93-99.[link]
Ramazani, A., Shahreyari, S., dastjerdi, R., hojjat zadeh, N., keikhai, R.(2012). Study of family function on tendency students of Zabol University of Medical Sciences towards Addiction    and substance abuse. Journal of Zabol University of medical sciences and health 
         Services. 5 (4):59-67.[link]
Razavi, V., Soltaninezhad, A., Rafiee, A. (2012). Comparing of Early Maladaptive Schemas between Healthy and Addicted Men. ZJRMS; 14 (9):60-63.[link]
Pourhossein, R., Habibi, M., Ashoori, A., Ghanbari, N., Riahi, Y., Ghodrati, S. (2015). Prevalence of behavioral disorders among preschool children. Journal of Fundamentals of Mental Health, 17(5), 234-239. Doi: 10.22038/jfmh.2015.4794.[link]
Rooh Alamini, V; Soltani Nejad, A., Rafiei, C. (2013). Comparison of maladaptive Schemas in addicted and non addicted men over 20 years old in Kerman city. Journal of Research in Medical Sciences Zahedan, 2, 16-12.[link]
Sarrami, H., Ghorbani, M., Minoeie M. (2012). Four decades of research on prevalencedrug   use in Iran. Quarterly Journal of Research en addiction, 7(26).[link]
Sayani, B., Amini, F. (2003). Comparison of Family Performance in Two Families in Two Groups of Independent and Dependent Girl Students, Journal of Research Advisories, No.         7 & 208, pp. 9-28.
Taromian, Farhad. (2006). Journal of narcotic drug use among students in Tehran and study of risk factors and protectors, Tehran, Central Office of Consultation, Student Deputy of Ministry of Science, Research and Technology.
Taraghijah, S. (2015). The study of the family role on epidemic alcohol abuse among student          of State University. Family Counseling and Psychotherapy, 5(3), 121-135.[link]
Yousefi, N., Etemadi, A., Bahrami, F., Ahmadi, A., Fatehi-Zadeh, M.(2010). Comparing of early maladaptive schemas among divorced and non-divorced couples as predictors of divorce. Journal of psychiatry and clinical psychology; 16(1): 21-33.[link]
Yang, J. (1999). Cognitive Therapy of Personality Disorders; Schematic Approach; Sahebi, A., Hamid Pour, H. (2007).Tehran Announcement-Vedamand.
Yang, J., Colosseau, J., Vishar, M. (2007).Schema Therapy; A Practical Guide for Clinical Specialists. Translation by Hassan Hamidpour and Zahra Endouz. Tehran, Arjmand Publishing House.