اثربخشی مشاوره خانواده به شیوه مثبت نگری و حل مسئله بر روابط میان فردی نوجوانان دختر

نوع مقاله : پژوهش اصیل

نویسندگان

1 عضو گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی دو فن مثبت نگری و حل مسئله از مجموعه فنون رویکرد شناختی رفتاری بر روابط میان فردی نوجوانان دختر انجام شد. روش پژوهش، مطالعه موردی بود. در این مطالعه، یک آزمودنی دختر 17 ساله دانش‌آموز کلاس سوم دبیرستان که با به‌کارگیری مصاحبه بالینی، ملاک‌های تشخیصی DSM-IV و آزمون‌های تشخیصی؛ پرسشنامه چند جنبه‌ای مینه سوتا (MMPI)، فهرست بازبینی نشانه‌های-90- تجدیدنظر شده (SCL-90-R) و مقیاس 16 عاملی شخصیت کتل دارای مشکلات شدیدی درزمینۀ روابط میان فردی تشخیص داده شد، شرکت نمود. یافته‌ها آشکارکننده نقش خانواده در بروز، نگهداری و نیز بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر بود. همچنین یافته‌ها نشان داد که روش ترکیبی حل مسئله و مثبت نگری در بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر کارآمد است. برآمدها نشان‌گر آن بود که خانواده به‌عنوان عامل مهم و تأثیرگذار در روابط میان فردی نوجوانان باید در نظر گرفته شود. همچنین با توجه به اینکه بکار بستن این دو فن به‌جای مجموعه فنون شناختی-  رفتاری در بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر اثربخش بود، ازاین‌رو پژوهش حاضر در راستای صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیز می‌تواند به کار رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of family counseling based on positive thinking and problem solving on interpersonal relationships of female adolescents

نویسندگان [English]

  • Yaser Madani 1
  • Gholamreza Sohrabpor 2
1 Member of Psychology Department, Faculty of Psychology, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Master's degree student of family counseling, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the efficacy of family counseling using elements of cognitive-behavioral therapy (positive thinking and problem solving) on female adolescents' interpersonal relationships. The research method utilized in this research was case study. In this study, the participant was a 17 years-old female third-grade high school student who diagnosed with serious problems in interpersonal relationships. For inclusion in the study, DSM-IV criteria were used, along with clinical interview, as well as Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI), Symptom Chechlist-90-R (SCL-90-R) and Cattle's 16 Personality Factors Questionnaire. Findings indicated the role of family in onset, maintenance, and improvement of interpersonal problems of adolescent girls. In addition, findings showed the effectiveness of combining positive thinking and problem-solving methods in improving interpersonal relationships for the participant. Results indicate that families to be consider as an important element. The results from the present study suggest that providing family counseling based on combined use of positive-thinking and problem-solving (from set of cognitive-behavioral therapy techniques) is a cost- effective intervention to improve interpersonal relationships of adolescent girls.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adolescents
  • Girls
  • interpersonal relationships
  • positive thinking
  • problem solving
منابع
اژه‌ای، جواد؛ منظری توکلی، وحید؛ حسینی، سید رحمان و هاشمی زاده، وجیهه السادات. (1391). بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری گروهی، معنی درمانی گروهی و تلفیق آن‌ها بر افزایش سازش یافتگی اجتماعی دانش آموزان ناسازگار. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 6، 3، 38-31.
اسلامی، عبدالله. (1387). تعریف مثبت اندیشی، نشریه دلتای مثبت، شماره 10، 10 و 11.
امانی، احمد و بابایی گرمخانی، محسن. (1393). بررسی رابطه همبستگی خانواده و الگوی انضباطی والدین با بحران هویت و عشق پرشور به جنس مخالف در پسران نوجوان. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 4، 3، 550-529.
بلیاد، محمدرضا؛ ناهید پور، فرزانه؛ آزادی، شهدخت و یادگاری، هاجر. (1393). نقش خانواده اصلی در تمایز خود و تعارضات زناشویی. روان پرستاری، 2، 2، 91-81.
پاشا شریفی، حسن. (1388). نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت. تهران: انتشارات سخن.
شکر بیگی، علیرضا و یاسمی نژاد، پریسا. (1391). هم سنجی سبک‌های فرزند پروری خانواده، حرمت خود و سلامت عمومی نوجوانان پسر بزهکار و عادی در کرمانشاه. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 2، 2، 192-187.
خدا یاری فرد، محمد. (1379). کاربرد مثبت نگری در روان درمانگری با تأکید بر دیدگاه اسلامی. مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی، (1) 5، 25-1.
خدا یاری فرد، محمد و پرند، اکرم. (1383). مطالعه موردی اختلال هراس خاص با روش خانواده‌درمانی شناختی - رفتاری، مجله علوم روان‌شناختی، (11) 3،237-206.
خدا یاری فرد، محمد و پرند، اکرم. (1385). تأثیر خانواده‌درمانی با تأکید بر رویکرد شناختی رفتاری در درمان هراس اجتماعی (مطالعه موردی)، مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، (2 و 1) 35، 142-123.
خدا یاری فرد، محمد و پرند، اکرم. (1391). ارزیابی و آزمونگری روان‌شناختی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 317.
خدا یاری فرد، محمد و عابدینی، یاسمین. (1382). خانواده‌درمانی اختلال وسواس بی‌اختیاری کودکان و نوجوانان با تأکید بر فنون شناختی رفتاری، مجله علوم روان‌شناختی، (6) 2، 124-101.
زواره عاصمی، ندا؛ عسگری، کریم؛ چیت‌ساز، احمد؛ مهرابی، حسینعلی و جهانبازی، انیس. (1392). اثربخشی مدیریت شناختی- رفتاری استرس بر کاهش علائم جسمی سازی، وسواس فکری- عملی، حساسیت در روابط میان فردی و نشانه­های سرگیجه در بیماران زن مبتلا به سر گیجه روان‌تنی. مجله علمی، پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، (88) 21، 88، 75-63.
سیف، علی‌اکبر. (1366). طرح‌های پژوهشی تک آزمودنی. تعلیم و تربیت، 10، 39-20.
صیاد، سحر؛ برزگر، ید اله و بساک نژاد، سودابه. (1390). اثربخشی گروه‌درمانی شناختی رفتاری بر اختلال بدشکلی بدن و حساسیت میان فردی در دانش آموزان دختر. تحقیقات علوم رفتاری، (5)9، 349-341.
قاسمی، فاطمه. (1383). بررسی روابط میان فردی مرد وزن در مجموعه‌های ایرانی (82-80). پژوهش و سنجش، 11، 38، 148-129.
کربلایی اسماعیلی، حمیدرضا؛ انواری، قدسی؛ نجورایی، نوشین و خواجه حسین، حمد اله. (1385). بررسی میزان اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در تغییر نگرش نوجوانان دارای معلولیت. اصفهان: بهزیستی.
کرمی، ابوالفضل. (1389). آشنایی با آزمون‌سازی و آزمون‌های روانی. تهران: انتشارات روان‌سنجی.
گراث- مارنات، گ. (1384). راهنمای سنجش روانی برای روانشناسان بالینی، مشاوران و روان‌پزشکان، (ترجمه حسن پاشا شریفی و محمدرضا نیک‌خو) تهران: سخن. (تاریخ انتشار به زبان‌اصلی 2003).
گل کاری، طاهره؛ کلانتری، مهرداد و عابدی، احمد. (1393). تأثیر مداخله‌های شناختی- رفتاری بر مشکلات عاطفی- رفتاری دختران نوجوان محروم از پدر. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15، 3(57)، 24-16.
گنجی، حمزه. (1389). آزمون‌های روانی (مبانی نظری و عملی). تهران: انتشارات ساوالان، 239.
نداف شرق، هدی. (1392). هم سنجی اثربخشی دو شیوه گروه‌درمانی وجودی و گروه‌درمانی شناختی بر کیفیت روابط میان فردی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
Berg, F. L. (1982). Psychological characteristics related to social problem solving in learning disabled children and their nondisabled peers. Unpublished doctoral dissertation, University of Michigan, Michigan. U.S.A.
Black, D. (1992). Mental health services for children. British Medical Journal, 305, 971-972.
D'Zurill, T. J., & Seedy, C. F. (1992). The relations between social problem solving ability and subsequent Level of academic competence in college students. Cognitive Therapy and Research, 16, 589 – 599.
Gels, C., & Frets, B. (2001). Counseling psychology, Harbor College Publisher.
Goldstein, M., & Heaven, P. (2000). Perception of the family, delinquency and emotional adjustment among Youths. Journal of Personality and Individual Differences, 20, 1169-1178.
Linely, P.A., & Joseph, S. (2004). Positive psychology in practice. New York: John Wiley and Sons.
Malouff, J. M., Thorsteinsson, E. B., & Schutte, N. S. (2007). The efficacy of problem solving therapy in reducing mental and physical health problems: a meta-analysis. Clinical Psychology Review, 27(1):46-57.
Nezu, A. M. (1990). Psychotherapy for adults a problem solving farm work: focus on depression. Journal of Cognitive Psychotherapy, 4(30).
Rashid, T. (2008). Positive Psychotherapy. In: Lopez, S. j, editor. Positive psychology: Exploring the best in people. Westport CT: Greenwood Publishing Company. 70-146.
Reiff, H. B. (1990). Cognitive correlates of social perception in students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 23, 260-262.
Sadock, B. J., Sadock, V. A., & Caplan, M. D. (2003). Synopsis of Psychiatry Behavioral Sciences and ClinicalPsychiatry, 9 the editions, John Wily and Sons, New York.
Sanai, B. (2013). Measures Scales of family of marriage. International Journal ofPsychology and Psychiatry, 1(2), 35-42.
Sigueland, L., Ryann, M., & Diamond, G. S. (2005). Cognitive behavioral and attachment based family Therapy for anxious adolescents, Journal of Anxiety disorders, l19, 361-381.
Simanowitz, V., & Pearce, P. (2003). Personality and Development. UK: Mc Grow- Hill.
Walker, Z., & Townsend, J. (1998). Promoting adolescent mental health in primary care: A review of the literature. Journal of Adolescence, 21, 621-634.