مدل تحلیل مسیر روابط میان انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده، تاب‌آوری و سلامت روانی دانشجویان

نوع مقاله : پژوهش اصیل

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه مشاوره و روان شناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه مشاوره و روان شناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطۀ میان انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده با سلامت روانی دانشجویان در قالب یک مدل علی انجام گرفت. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات کرمانشاه در سال تحصیلی 93-1392 بود که از میان آن‌ها تعداد 303 نفر (150 دختر و 153 پسر) با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش، از مقیاس‌های انسجام خانواده سامانی، انعطاف‌پذیری خانواده شاکری، تاب‌آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC) و سلامت عمومی گلدبرگ و هیلیر (GHQ-28) استفاده شد. مدل فرضی پژوهش از طریق مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از رگرسیون چندگانه به شیوۀ متوالی هم‌زمان با بهره‌گیری از مراحل پیشنهادی بارون و کنی (1986) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج برآمده از تحلیل مسیر بیانگر معنی‌داری نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطۀ میان انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده و سلامت روانی دانشجویان بود. هم‌چنین شاخص‌های نیکویی برازش GFI، AGFI، RFI و RMSEA حاکی از برازندگی مطلوب مدل پیشنهادی و تطابق آن با داده‌های تجربی بود. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که کارکرد مطلوب خانواده از حیث انسجام و انعطاف‌پذیری، هم به‌صورت مستقیم و هم از طریق تقویت تاب‌آوری در فرزندان، می‌تواند نقش بسزایی در ارتقای سطح سلامت روانی اعضای خانواده داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

 The path analysis model of relations between family cohesion and flexibility, resilience, and mental health of university students

نویسندگان [English]

  • Narges Kiani 1
  • Mokhtar Arefi 2
1 Master of Science in Counseling and Psychology, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Counseling and Psychology, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Present study was carried with the aim of examine the mediating role of resilience in the relationship between family cohesion and flexibility with mental health of college students in the form of a causal model. The statistical populations in this study were all graduate students in Science and Research Branch, Kermanshah Islamic Azad University in 2014, which were selected 303 patients (150 female and 153 male) the multistage cluster random sampling method for the sample group. To measure the research variables, used measures of Samani's family cohesion, Shakeri's family flexibility, Conner and Davidson's Resilience Scale (CD-RISC), and Goldberg & Hillier's General Health Questionnaire (GHQ-28). The hypothetical model tested through Structural Equation Modeling (SEM) by sequential simultaneous regression analyses, with the use of the steps suggested by Baron and Kenny (1986). Results of path analysis, represents meaningful mediating role of resilience in the relationship between family cohesion and flexibility and mental health of students. In addition, the goodness of fit indices GFI, AGFI, RFI, and RMSEA indicated good fitness model and its correspondence with the experimental data. Based on the findings of this research it can concluded that proper functioning of the family in terms of cohesion and flexibility, both directly and by strengthening resilience in children can have a significant role in promoting psychological health level family members.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family cohesion
  • family flexibility
  • Resilience
  • mental health

مراجع

منابع
بهادری، الهام؛ و خیر، محمد. (1391). رابطه سرسختی روان‌شناختی و انعطاف‌پذیری خانواده با سبک‌های کنار آمدن با تنیدگی در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال دوم، شماره 7، 18-1.
جنانی، کتایون. (1380). بررسی رابطه تعاملات درون خانواده و سلامت روانی دانش‌آموزان پایه سوم دوره راهنمایی شهرستان بروجرد در سال تحصیلی 79- 78. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، تهران: دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تربیت‌معلم.
رضویه، اصغر؛ و سامانی، سیامک. (1379). مقایسه همبستگی خانوادگی دختران و پسران به پدر و مادر. چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی و اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان، 29-27 مهر، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان، ایران.
زرگر، ید اله؛ محمدی بهرام آبادی، راضیه؛ و بساک نژاد، سودابه. (1391). بررسی فرآیندهای خانواده به‌عنوان پیش‌بین‌های مشکلات رفتاری در دانش‌آموزان پایۀ دوم دبیرستان‌های شهر یاسوج. مجله روان‌شناسی مدرسه، دوره 1، شماره 2، 103- 77.
ساعتچی، محمود؛ کامکاری، کامبیز؛ و عسکریان، مهناز. (1389). آزمون‌های روان‌شناختی. تهران: ویرایش.
سامانی، سیامک. (1381). بررسی مدل علی همبستگی خانوادگی، استقلال عاطفی و سازگاری روانی. پایان‌نامه دکترای تخصصی رشته روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
سامانی، سیامک. (1385). همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی در دختران فراری از خانه. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال دوازدهم، شماره 3، 262-258.
سامانی، سیامک؛ و رضویه، اصغر. (1386). رابطه همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی با مشکلات عاطفی. فصلنامه پژوهش در سلامت روانی‌شناختی، دوره اول، شماره 1، 37- 30.
سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام؛ و صحراگرد، نرگس. (1386). تاب‌آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال سیزدهم، شماره 3، 295-290.
عراقی، یحیی. (1387). کارایی خانواده و سلامت عمومی فرزندان. نشریه روان‌شناسی و دین، سال اول، شماره 3، 78-63.
فیروزی، فاطمه؛ و فرهادی، مریم. (1391). پیش‌بینی اضطراب نوجوانان بر اساس ابعاد همبستگی خانواده. چهارمین کنگره بین‌المللی روان‌تنی، 28-26 مهر، اصفهان، ایران.
کرمی، خبات؛ و بزرگ‌منش، کاملیا. (1392). رابطه عملکرد و انسجام خانواده با تاب‌آوری در دانش‌آموزان. ششمین همایش بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان، 28-26 شهریور، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز، ایران.
گلدنبرگ، ایرنه؛ و گلدنبرگ، هربرت. (2000). خانواده‌درمانی. ترجمه: حمیدرضا حسین شاهی برواتی، سیامک نقشبندی و الهام ارجمند (1389)، چاپ دهم، تهران: روان.
لشگری، منصوره؛ طالقانی، نرگس؛ ازخوش، منوچهر؛ و دلاور، علی. (1384). رابطۀ کارایی خانواده با سلامت عمومی فرزندان. فصلنامه علمی- پژوهشی صدای مشاور، سال دوم، شماره 7، 9- 1.
محمدی، مسعود. (1384). بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض خطر سوءمصرف مواد. پایان‌نامه دکترای تخصصی رشته روان‌شناسی بالینی، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
هومن، حیدر علی. (1376). بررسی و اعتبار یابی پرسش‌نامه سلامت عمومی گلدبرگ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت‌معلم.
Abdollahzadeh, N., & Samani, S. (2010). The family processes, family content and adolescence emotional problems. Procedia Social and Behavioral Sciences. 5, 733-737. Available online at www.sciencedirect.com.
Amerikaner, M., Monks, G., Wolfe, P., & Thomas, S. (1994). Family Interaction and Individual Psychological Health. Journal of Counseling and Development. 72(6), 614-620.
Asch M. (2003). Dictionary of psychology. New Delhi: Lipincott. P: 68-109.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology. 51(6), 1173-1182.
Benzies, K., & Mychasiuk, R. (2009). Fostering family resiliency: a review of the key protective factors. Child and Family Social Work, 14(1), 103-114.
Birmes, P., Raynaud, J. P., Daubisse, L., Brunet, A., Arbus, C., Klein, R., & et al. (2009). Children’s Enduring PTSD Symptoms are Related to Their Family’s Adaptability and Cohesion. Community Mental Health Journal, 45(4), 290-299.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience. American Psychologist, 59(1), 20-28.
Bowen, M. (1966). The use of family theory in clinical practice. Comprehensive Psychiatry, 7, 345-374.
Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Aronson.
Conner, M. (2006). Assessment of resilience in the aftermath of trauma. Journal of Clinical Psychiatry, 67(2), 46-49.
Conner, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Conner- Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18, 76-82.
Dekovic, M., Wissink, I. B., & Meijer, A. M. (2004). The role of family and peer relations in adolescent antisocial behavior: comparison of four ethnic groups. Journal of Adolescence, 27(5), 497-514.
Fitzpatrick, M.A., & Koener, A. F. (2004). Family Communication Schemata Effects on Children’s Resiliency. In S. Dunwoody, L. B. Becker, D. McLeod, & G. Kosicki (Eds.), The evolution of key mass communication concepts: Honoring Jack, M. McLeod (pp. 115-139). Cresskill, New Jersey: Hampton Press.
Goldberg, D. P., & Hillier, V. F. (1979). A scaled version of General Health Questionnaire. Journal of Psychological Medicine. 9, 131-145.
Hawley, R. D. (2000). Clinical implica- tions of family resilience. The American Journal of Family Therapy, 8, 101-106.
Johnson, H. D., LaVoie, J. C., & Mahoney, M. (2001). Interparental Conflict and Family Cohesion: Predictors of Loneliness, Social Anxiety, and Social Avoidance in Late Adolescence. Journal of Adolescent Research, 16(3), 304-318.
Kaufman, M. (2011). How Families Facilitate the Development of Empathy in Children: A Family Systems Theory Perspective. A Dissertation Doctor of Philosophy, Manhattan, Kansas: Kansas State University.
Leidy, M. S., Guerra, N. G., & Toro, R. I. (2010). Positive Parenting, Family Cohesion, and Child Social Competence Among Immigrant Latino Families. Journal of Family Psychology, 24(3), 252-260.
Lingren, H. G. (2003). Creating sustainable families. Available online at: http:www.janr.Un.Edu/pubs/family/g1269.htm
Lucia, V. C., & Breslau, N. (2006). Family cohesion and children’s behavior problems: A longitudinal investigation. Psychiatry Research, 141(2), 141-149.
 Luthar, S. S., & Cicchetti, D. (2000). The construct of resilience: implications for interventions and social policies. Development and Psychopathology, 12, 857-885.
Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71, 543-562.
Masten, A. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American Psychologist, 56, 227-238.
Minuchin, S. (1984). Family kaleidoscope. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Morales, E. (2007). Approaches Based on Resilience. Commissioned by Oak Foundation. English Translation.
Olson, D. H. (1999). Empirical Approaches to Family Assessment. Journal of Family Therapy, Special Edition.
Olson, D. H. (2000). Circumplex Model of Marital and Family Systems. Journal of Family Therapy, 22, 144-167.
Olson, D. H. (2011). FACES IV and the Circumplex Model: Validation Study. Journal of Marital and Family Therapy, 37(1), 64-80.
Olson, D. H., & Gorall, D. M. (2003). Circumplex Model of marital and family systems. In F. Walsh (Eds.), Normal family processes: Growing diversity and complexity (3rd ed., pp. 514-548). New York: The Guilford Press.
Perkins, D. F., & Jons, K. R. (2004). Risk behaviors and resiliency within physically abused adolescents. Child Abuse & Neglect, 28(5), 547-563.
Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58, 307-321.
Richmond, M. K., & Stocker, C. M. (2006). Associations between family cohesion and adolescent siblings’, externalizing behavior.Journal of Family Psychology, 20(4), 663-669.
Rutter, M. (1979). Protective factors in children’s responses to stress and disadvantage. Primary prevention of psychopathology, 3, 49-74.
Rutter, M. (1985). Resilience in the face of adversity: protective factors and resistance to psychiatric disorder. British Journal of Psyhiatry, 147, 598-611.
Seccombe, K. (2002). Beating the odds versus changing the odds: poverty, resilience, and family policy. Journal of Marriage and family. 64,384-394.
Smith, E. P., Prinz, R. J., Dumas, J. E., & Laughline, J. (2001). Latent Models of Family Processes in African American Families: Relationships to Child Competence, Achievement, and Problem Behavior. Journal of Marriage and family, 63(4), 967-980.
Victor, A. M., Bernat, D. H., Bernstein, G. A., & Layne, A. E. (2007). Effects of Parent and Family Characteristics on Treatment Outcome of Anxious Children. Journal of Anxiety Disorders, 21(6), 835-848.
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the child. American Journal of Orthopsychiatry, 71, 290-297.
Walsh, F. (2002). A Family Resilience Framework: Innovative Practice Applications. Family Relations, 51(2), 130-137.
Walsh, F. (2003). Family Resilience: A Framework for Clinical Practice. Family Process, 42(1), 1-18.
Werner, E. E. (1984). Resilienct children. Young Children, 40, 68-72.
Williams, J. B. W. (2008). Mental health status, functioning and disability. In A. J. Rush, M. B. First & D. Blacker (Eds.), Handbook of psychiatric measures (2nd ed., pp. 83-106). Washington, DC: American Psychological Association.
World Health Organization Report (2001). Mental health: New understanding, new hope. Geneva, Switzerland: World Health Organization.
Yahav, R. (2002). External and Internal Symptoms in Children and Characteristics of the Family Systems: A Comparison of the Linear and Circumplex Models. The American Journal of Family Therapy, 30(1), 39-56.
مشاوره و روان درمانی خانواده
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 19
پیاپی19
مهر 1394
صفحه 22-49

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 فروردین 1394
  • تاریخ پذیرش: 15 فروردین 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار